زیان انباشته در واقع ضررهای مالی است که یک شرکت طی سال‌های مختلف متحمل شده و هنوز جبران نکرده است. در صنعت خودرو ایران، دلیل اصلی زیان انباشته قیمت‌گذاری دستوری است. یعنی خودروسازان مجبور شده‌اند خودرو را با قیمتی کمتر از هزینه واقعی تولید بفروشند. هر بار فروش خودرو، در حقیقت ثبت یک زیان تازه بوده است.
آمار نگران‌کننده از زیان خودروسازان
طبق گزارش‌های رسمی:
- زیان انباشته ایران‌خودرو در پایان سال ۱۴۰۳ حدود ۱۳۰ هزار میلیارد تومان بوده است.
- زیان انباشته سایپا حدود ۱۳۸ هزار میلیارد تومان اعلام شده است.
- مجموع زیان دو شرکت در شهریور ۱۴۰۴ به بیش از ۳۱۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.
این اعداد نشان می‌دهند حتی اگر امروز این شرکت‌ها سودآور شوند، جبران زیان‌ها سال‌ها زمان خواهد برد.
دلایل اصلی شکل‌گیری زیان انباشته
چند عامل مهم باعث انباشت این حجم از زیان شده‌اند:
- قیمت‌گذاری دستوری: فروش خودرو زیر بهای تمام‌شده.
- بدهی‌های بانکی سنگین: وام‌های پرهزینه که بار مالی زیادی ایجاد کرده‌اند.
- بهره‌وری پایین: ساختار اداری سنگین و خطوط تولید قدیمی.
- نوسان نرخ ارز: افزایش هزینه قطعات وارداتی بدون امکان تعدیل قیمت خودرو.
چرا این موضوع برای مردم مهم است؟
زیان انباشته فقط مشکل داخلی خودروسازان نیست؛ پیامدهای مستقیم برای جامعه دارد:
- کاهش کیفیت خودروها به دلیل نبود سرمایه کافی برای توسعه و نوآوری.
- انتقال زیان به مردم از طریق حمایت‌های مالی دولت و منابع عمومی.
- آشفتگی بازار خودرو و افزایش فاصله قیمت کارخانه و بازار آزاد.
به زبان ساده، زیان انباشته یعنی هزینه‌ای که در نهایت مشتریان و کل اقتصاد باید پرداخت کنند.
راهکارهای پیشنهادی برای اصلاح وضعیت
برای برون‌رفت از این بحران، کارشناسان پیشنهاد می‌دهند:
- اصلاح سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری و حرکت به سمت کشف قیمت واقعی (مثلاً در بورس کالا).
- کاهش هزینه‌های سربار و افزایش بهره‌وری در تولید.
- بازنگری در ساختار مالی و مدیریت بدهی‌ها.
- سرمایه‌گذاری در فناوری و ارتقای کیفیت محصولات.
