سید محمد اتابک وزیر صنعت، معدن و تجارت با حمایت از نظر شورای رقابت مبنی بر عدم عرضه خودرو در بورس کالا، تأکید کرد که عرضه خودرو در بورس در کشورهای دیگر نیز مرسوم نیست و خودرو باید در بازار به صورت رقابتی عرضه شود.
حال در این زمینه این سوالات می تواند مطرح شود:
- عرضه خودرو در بورس کالا چه معایب و محاسنی می تواند داشته باشد؟
- با توجه به مخالفت شورای رقابت با عرضه خودرو در بورس کالا و تایید این نگاه از سوی وزیر صمت، مشکلات صنعت خودرو (زیان انباشته، منافع سهامداران و افزایش هزینه ها با توجه به تورم و…) به چه نحوی مرتفع شود؟
- افزایش عرضه و تولید خودرو که مورد تاکید ارکان بالادستی در دولت است و نتیجه آن می تواند به نفع تولیدکننده و مصرف کننده نهایی باشد به چه نحو محقق خواهد شد؟
در سال های اخیر خودروسازان بزرگ کشور با افزایش هزینه ها و زیان عملیاتی روزافزون درگیر بوده اند و مدعی هستند یکی از دلایل این موضوع عرضه خودرو با قیمتی غیر منطقی و دستوری می باشد و لذا منفعت تولید به جیب دلالان سرازیر می شود و از طرفی صف های طولانی تقاضای غیرواقعی و قرعه کشی باعث شده است مصرف کننده نهایی نیز کمتر شانس خرید خودرو از کارخانه را داشته و ناامید از خرید مستقیم شود. در همین راستا خودرو سازان معتقدند در صورت عرضه خودرو در بورس کالا، فاصله قیمت کارخانه و بازار آزاد می تواند نزدیک و به نفع هر دو طرف باشد.
البته تجربه عرضه خودرو در بورس کالا در دوره گذشته، انتقادهای جدی به همراه داشت و باعث شد برخی به شدت نسبت به این ادعا و نگاه خودروسازان واکنش داشته باشند. این گروه معتقد هستند که خودروسازان در دوره گذشته نتوانستند خودرو را در بورس کالا با حجم و تعداد بالا عرضه کنند و عرضه قطره چکانی حتی به شائبه دامن زد که خودروسازان نه تنها مایل به کاهش قیمت بازار نیستند بلکه روند عرضه و قیمت های افزایشی ثبت شده در بورس کالا، به بازار آزاد برای افزایش قیمت ها نیز جهت می دهد.
بنابراین با توجه به اختلافاتی که وجود دارد، پس چاره کار چیست؟
تورم سالیانه در کشور موضوعی نیست که با آن غریبه باشیم و علاوه بر مصرف کننده، تولید کننده نیز به صورت دائم با این موضوع درگیر است. از طرفی درخواست برای خرید خودرو در کشور در حال افزایش است و علم اقتصاد اینگونه ایجاب می کند که تولیدکننده با حاشیه سود بسیار پایین و حتی زیان در برخی از محصولات خود، نمی تواند علاقه و انگیزه ای برای افزایش تولید داشته باشد. کاهش تولید در این بین علاوه بر تولیدکننده و در نهایت سهامداری که دائما با زیان عملیاتی بیشتر روبرو است، برای مصرف کننده نهایی نیز نتیجه مناسبی نداشته و باعث شده است خودرو با قیمت بالاتر و بعد از چند دست چرخش، به صورت غیر مستقیم به دستش برسد.
در واقع باید گفت در صورت عدم عرضه خودرو در بورس کالا، اصلاح و منطقی شدن قیمت‌های کارخانه به نحوی که حاشیه سود منطقی برای تولیدکننده به همراه داشته باشد، همراه با اتخاذ سیاست‌های مدیریتی درست برای کاهش هزینه های سربار و نامتعارف تولید، می‌تواند انگیزه ای برای افزایش تولید ایجاد و بازار خودرو را به تعادل نزدیک نماید و از طرفی زیان خودروسازان را کاهش و رضایت مشتریان و سهامداران را تامین نماید.
افزایش تولید و منطقی شدن قیمت ها، اگر با نظارت دقیق دستگاه های نظارتی و ذیربط همراه باشد می‌تواند تأثیرات مثبتی به دنبال داشته باشد که از آن میان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش نوسانات قیمتی در بازار آزاد و امکان برنامه‌ریزی مصرف کننده نهایی برای خرید از تولید کننده
- واقعی شدن تقاضا و کم شدن صف های خرید و در نهایت جمع شدن موضوع قرعه کشی
- کاهش زیان عملیاتی و یا سودساز شدن خودروسازان، در نهایت سهامداران این بخش را منتفع و انگیزه برای سرمایه گذاری در این حوزه را افزایش می دهد.
- شرایط لازم برای اجرای طرح های ارتقای کیفیت و توسعه محصول را افزایش می دهد.
- انگیزه برای ارائه محصولات جدید و شانس حضور در بازارهای صادراتی و جدید را برای خودروسازان افزایش می دهد.
سخن پایانی
موضع‌گیری وزیر صمت نسبت به عرضه خودرو در بورس کالا نشان‌دهنده نگرانی‌های درست و اساسی در خصوص نوسانات قیمت و تأثیرات منفی آن بر بازار دارد.
منطقی شدن، اصلاح قیمت‌های کارخانه و در نهایت تعیین حاشیه سودی مناسب با توجه به تورم، می تواند به عنوان جایگزین عرضه در بورس کالا، راه‌حلی مؤثر برای افزایش تولید، کاهش هیجانات قیمتی در بازار، حمایت از خودروسازان برای کاهش زیان عملیاتی و حفظ منافع مصرف کننده و سهامداران باشد.
